به گزارش تحریریه، آکسیوس امروز به نقل از دو دیپلمات اروپایی خبر داد که فرانسه، آلمان و انگلیس صبح امروز (به وقت محلی) نامه‌ای به اعضای شورای امنیت سازمان ملل ارسال و اعلام کردند که مکانیسم «اسنپ‌بک» را فعال می‌کنند تا تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران دوباره اعمال شود.

آن‌ها در نامه مذکور مدعی شدند که در ۳۰ روز آینده — قبل از اجرایی شدن تحریم‌ها — آماده مذاکره با ایران بر سر یک توافق هسته‌ای هستند که می‌تواند روند اسنپ‌بک را متوقف کند.
این سازوکار به صورت خودکار تحریم‌های شورای امنیت که بعد از توافق برجام معلق شده بودند را بازمی‌گرداند.

آکسیوس دیروز گزارش داده بود که وزرای خارجه سه کشور اروپایی طرف برجام در گفت‌وگو با همتای آمریکایی مارکو روبیو، او را از قصدشان برای انجام این کار مطلع کردند.

کشورهای اروپایی که به تعهدات خود ذیل برجام عمل نکردند، اقدامات جبرانی ایران بعد از خروج آمریکا از این توافق را دلیل این اقدام اعلام و تهران را به «عدم پایبندی به تعهداتش» متهم می‌کنند.

یک دیپلمات اروپایی درباره تصمیم فعال کردن این روند گفت که «سه کشور اروپایی معتقدند که ایران سال‌هاست به صراحت تعهدات خود در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ را نقض کرده و هیچ اقدام ملموسی برای اصلاح این وضعیت انجام نداده است».

قطعنامه‌هایی که قرار است با مکانیسم ماشه بازگردند، حاوی هیچ‌گونه تحریم بانکی یا نفتی علیه ایران نیستند و تمامی تحریم‌های بانکی و نفتی علیه ایران، تحریم‌های یکجانبه مثل تحریم‌های اعمال شده از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا هستند که در حال حاضر هم وجود دارند.

معاون وزیر امور خارجه ایران کاظم غریب‌آبادی پیش‌تر هشدار داد که در صورت فعال شدن اسنپ‌بک، ایران واکنش قاطع نشان خواهد داد.

این روند ۳۰ روز طول می‌کشد و اروپایی‌ها می‌خواهند پیش از آن که روسیه ریاست شورای امنیت سازمان ملل را در ماه اکتبر به عهده بگیرد، آن را به پایان برسانند.

نامه سه کشور اروپایی برای آغاز روند تحریم‌ها

وزیران خارجه سه کشور اروپایی در نامه‌ای خطاب به رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کرده‌اند که خواستار فعال‌سازی ساز و کاری هستند که می‌تواند به بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود.

تروئیکای اروپایی در این نامه بدون هیچ اشاره‌ای به نقض عهد خود برای جبران اثرات خروج آمریکا از برجام، ایران را به «نقض اساسی» تعهدات خود در این توافق هسته‌ای منعقدشده در سال 2015 متهم کرده‌اند.

آنها همچنین مدعی شده‌اند که در پنج سالی که از خروج آمریکا از برجام می‌گذرد «با حسن نیت» تمام تلاش خودشان را برای «رفع بن‌بست‌ها» به کار گرفته‌اند.

اساس ادعای کشورهای غربی این است که اقدامات جبرانی ایران بعد از خروج آمریکا از برجام نقض این توافق محسوب می‌شود.

جمهوری اسلامی ایران بعد از خروج آمریکا یک سال به کشورهای اروپایی فرصت داد که مطابق با وعده‌ها و همچنین تعهداتشان در برجام اثرات این خروج را خنثی کرده و اثرات ملموس اقتصادی وعده‌داده‌شده در توافق را محقق کنند.

با وجود این، ساز و کار موسوم به «اینستکس» که اروپایی‌ها مدعی بودند برای تسهیل تجارت غیردلاری با ایران ایجاد شده بدون آنکه مبادله‌ای از طریق آن انجام شود ناکام ماند و تعطیل شد.

ایران بر همین اساس با طی کردن روند قانونی مشخص‌شده در توافق هسته‌ای یک سال بعد از خروج آمریکا اعلام کرد با استناد به بندهای 26 و 36 برجام تصمیم به کاهش مرحله به مرحله تعهداتش در این توافق گرفته است.

کشورهای اروپایی در ادامه مسیر هم به طرق مختلف اعم از اعمال تحریم‌های جدید تعهداتشان در برجام را نقض کردند.

آشکارترین تخلف در اکتبر 2023 موسوم به «روز انتقال» در توافق هسته‌ای رخ داد که انگلیس، فرانسه و آلمان از عمل به تعهدات خود برای پایان دادن به تحریم‌های موشکی علیه ایران خودداری کردند.

انگلیس، آلمان و فرانسه مضاف بر این نه تنها حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران را محکوم نکردند بلکه با نقض مفاد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ به حمایت از آن پرداختند.

به عنوان مثال، صدراعظم آلمان در یک سخنرانی در جریان حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران گفت که تل‌آویو دارد «کار کثیفی» که به نفع اروپایی‌ها است اما خودشان حاضر به انجام آن نیستند را برای آنها انجام می‌دهد.

مسیری که کشورهای اروپایی امروز برای آغاز روند بازگشت تحریم‌ها علیه ایران به کار گرفته‌اند نیز مسیری غیرقانونی بوده است.

کشورهای اروپایی بدون رجوع به کمیسیون مشترک حل اختلافات برجام به صورت مستقیم نامه‌شان را به شورای امنیت ارجاع داده‌اند.

متن کامل نامه سه کشور اروپایی در زیر آمده است:

ما، وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا، هدف بنیادین مشترکی داریم که ایران هرگز به دنبال دستیابی یا توسعه تسلیحات هسته‌ای نباشد. ما با این اعتقاد که توافق جامع اقدام مشترک (برجام) به‌طور قاطع به تضمین ماهیت صرفاً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران کمک خواهد کرد، این توافق را مذاکره کردیم. شورای امنیت سازمان ملل متحد به اتفاق آرا در قطعنامه 2231 مورخ 20 ژوئیه 2015 از برجام حمایت کرد. این توافق دستاوردی بزرگ برای منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای بود و به این ترتیب، صلح و امنیت بین‌المللی را تقویت کرد.

پس از خروج ایالات متحده از برجام در 8 مه 2018 و با وجود توقف اجرای تعهدات ایران تحت برجام از ماه مه 2019، فرانسه، آلمان و بریتانیا (گروه E3) همچنان به این توافق پایبند ماندند.

از سال 2019، ایران از محدودیت‌های تعیین‌شده در برجام در زمینه اورانیوم غنی‌شده، آب سنگین و سانتریفیوژها فراتر رفته، توانایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) برای انجام فعالیت‌های نظارتی و راستی‌آزمایی مرتبط با برجام را محدود کرده و از اجرای پروتکل الحاقی به توافقنامه جامع پادمان‌ها و فرآیند تصویب آن دست کشیده است. این اقدامات برخلاف تعهدات ایران در برجام است و پیامدهای جدی برای توانایی ایران در پیشرفت به‌سوی توسعه تسلیحات هسته‌ای دارد.

این وضعیت بیش از پنج سال پیش رخ داد. از آن زمان، ما تمام تلاش خود را برای رفع بن‌بست به کار بسته‌ایم. ما به‌طور مداوم تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌ای را برای کاهش تنش‌ها و بازگرداندن ایران و ایالات متحده به میز مذاکره برای دستیابی به یک راه‌حل جامع و مذاکره‌شده انجام داده‌ایم. ما با حسن نیت برای حفظ برجام اقدام کردیم، با این امید صادقانه که بتوانیم از طریق گفت‌وگوی دیپلماتیک سازنده و در چارچوب این توافق، راهی برای رفع بن‌بست پیدا کنیم.

این تلاش‌ها شامل استفاده از مکانیسم حل اختلاف برجام بود که در 14 ژانویه 2020 آغاز شد و توسط هماهنگ‌کننده برجام، طبق بند 36 توافق، تأیید شد. گروه E3 همچنین با حسن نیت در مذاکراتی که از 6 آوریل 2021 تا 28 فوریه 2022 برای بازگرداندن ایران به پایبندی کامل به برجام و بازگشت ایالات متحده به این توافق انجام شد، مشارکت کرد.

هماهنگ‌کننده برجام پیشنهادهای عملی در مارس و سپس در اوت 2022 ارائه داد. ایران هر دو بسته پیشنهادی را رد کرد و در عین حال خواسته‌های غیرقابل‌قبولی فراتر از چارچوب برجام مطرح کرد. با وجود این، ما به تلاش‌های خود برای یافتن راه‌حلی صلح‌آمیز از طریق دیپلماسی، همان‌طور که در نامه‌مان به دبیرکل سازمان ملل متحد در 8 اوت 2025 بیان شده، ادامه داده‌ایم.

در ژوئیه 2025، گروه E3 پیشنهادی برای تمدید قطعنامه 2231 و مکانیسم بازگشت تحریم‌ها ارائه کرد. شرایط تعیین‌شده توسط E3 برای این تمدید – از جمله ازسرگیری مذاکرات، پایبندی ایران به تعهدات خود در قبال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اقداماتی برای رفع نگرانی‌های ما درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا – هنوز به‌طور رضایت‌بخش از سوی ایران برآورده نشده است. ترکیب این اقدامات ایران و تمدید محدود زمانی می‌توانست مسیر معتبری برای دستیابی به یک توافق سیاسی برای جایگزینی برجام و رفع نگرانی‌های دیرینه ما درباره برنامه هسته‌ای ایران فراهم کند.

امروز، نقض آشکار و عمدی تعهدات ایران در قبال برجام واضح است و سایت‌های دارای نگرانی‌های عمده اشاعه‌ای در ایران خارج از نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارند. ایران هیچ توجیه غیرنظامی برای ذخایر اورانیوم با غنای بالای خود – که اکنون بیش از 9 مقدار قابل‌توجه است – ندارد و این ذخایر توسط آژانس نیز راستی‌آزمایی نشده‌اند. بنابراین، برنامه هسته‌ای ایران همچنان تهدیدی آشکار برای صلح و امنیت بین‌المللی است.

در نتیجه اقدامات ایران و مطابق با بند 11 قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد (2015)، فرانسه، آلمان و بریتانیا امروز تصمیم گرفته‌اند به شورای امنیت اطلاع دهند که معتقدیم ایران به‌طور قابل‌توجهی به تعهدات خود تحت برجام پایبند نبوده و بدین ترتیب مکانیسم «بازگشت تحریم‌ها» را فعال می‌کنند.

این اطلاع‌رسانی فرآیند بازگشت تحریم‌ها را که در قطعنامه 2231 تعریف شده است، آغاز می‌کند. این فرآیند دوره‌ای 30 روزه را پیش از بازگرداندن احتمالی قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت که قبلاً لغو شده بودند، باز می‌کند. ما تأکید می‌کنیم که این قطعنامه‌ها و اقدامات مندرج در آنها – شامل تحریم‌ها و سایر اقدامات محدودکننده – جدید نیستند. برعکس، این قطعنامه‌ها پیش‌تر توسط شورای امنیت تصویب شده و به دلیل تعهدات ایران تحت برجام لغو شده بودند. با این حال، ایران تصمیم گرفته به این تعهدات پایبند نباشد. مطابق با قطعنامه 2231، ما به تلاش برای حل دیپلماتیک موضوع نقض قابل‌توجه تعهدات ایران ادامه خواهیم داد. ما از دوره 30 روزه برای ادامه گفت‌وگو با ایران در مورد پیشنهاد تمدید خود یا هرگونه تلاش دیپلماتیک جدی برای بازگرداندن پایبندی ایران به تعهداتش استفاده خواهیم کرد.

ما یادآوری می‌کنیم که اگر شورای امنیت ظرف 30 روز قطعنامه‌ای برای ادامه لغو قطعنامه‌های مرتبط با ایران تصویب نکند، شش قطعنامه شورای امنیت، از جمله قطعنامه‌های مربوط به تحریم‌ها، بازگردانده خواهند شد.

بیانیه وزارت خارجه در واکنش به اعلان غیرقانونی ۳ کشور اروپایی

وزارت امور خارجه ایران عصر امروز (پنجشنبه) ششم شهریورماه و در واکنش به اعلان غیرقانونی ۳ کشور اروپایی به شورای امنیت در مورد قطعنامه ۲۲۳۱ بیانیه‌ای صادر کرد.

در این بیانیه آمده است: وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، اعلان غیرقانونی فرانسه، آلمان و انگلیس (E3) به شورای امنیت در ارتباط با قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را قاطعانه رد ‌و به شدیدترین شکل ممکن محکوم می‌کند. این اقدام غیرموجه که برخلاف سازوکار حل و فصل اختلافات (DRM) در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) می‌باشد، تلاشی غیرقانونی و ناموجه برای بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده است و آشکارا در مغایرت با قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) قرار دارد.

این بیانیه می‌افزاید:همان‌طور که در مکاتبات متعدد قبلی با شورای امنیت سازمان ملل متحد تأکید شده است، سه کشور اروپایی هیچ صلاحیت حقوقی یا اخلاقی برای توسل به سازوکار موسوم به «اسنپ بک» ندارند. بنابراین اعلان آنان بی‌اعتبار، باطل و فاقد هرگونه اثر حقوقی است.

در بیانیه آمده است: سازوکار حل و فصل اختلافات مندرج در برجام، بخشی اساسی و جدایی‌ناپذیر از این چارچوب است که به‌طور هدفمند به‌عنوان یک روند چندمرحله‌ای و مشورتی طراحی شده تا از سوء‌استفاده هر طرفی ــ به‌ویژه کشورهایی مانند آلمان، فرانسه و انگلیس که خود به تعهداتشان عمل نکرده‌اند ــ جلوگیری کند.

این بیانیه می‌افزاید: همان‌طور که برخی اعضای شورا، به‌ویژه چین و روسیه، تأیید کرده‌اند، سه کشور اروپایی الزامات سازوکار حل و فصل اختلافات را که در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ پیش‌بینی شده، طی نکرده‌اند. بنابراین اعلان آنان تلاشی معیوب از منظر حقوقی برای سوء‌استفاده از قطعنامه ۲۲۳۱ در راستای دستورکار سیاسی مغرضانه علیه ایران است.

این بیانیه می‌افزاید: افزون بر این، از آنجا که این سه کشور به مدت طولانی تعهدات خود را به‌صورت جدی نقض کرده و با خروج غیرقانونی ایالات متحده و اقدامات قهرآمیز آن همراه شده‌اند، نمی‌توانند ادعای جایگاه «طرف‌های دارای حسن‌نیت» داشته باشند. همچنین نمی‌توانند اقدامات غیرقانونی خود را با استناد به اقدامات جبرانی ایران توجیه کنند؛ اقداماتی که تدریجی، متناسب و کاملاً در چارچوب حقوق قانونی ایران وفق برجام بوده است.

در بیانیه فوق عنوان شده است: فارغ از همه بحث‌های حقوقی و سیاسی مربوط به سوابق موضوع، سوءاستفاده از ساز و کار مذکور در شرایطی که تاسیسات هسته‌ای ایران در اثر حمله غیرقانونی یک عضو سابق برجام شدیدا آسیب دیده نشانه‌ای آشکار از سوءنیت است.

این بیانیه می‌افزاید: اقدام سه کشور که آگاهانه زمینه‌های گسترده‌تر را نادیده گرفته و زنجیره رویدادها را تحریف می‌کنند، در عمل متخلف را پاداش داده و قربانی را مجازات می‌کند. این ایالات متحده بود نه ایران که یکجانبه از برجام خارج شد و در سال ۲۰۱۸ تحریم‌ها را بازگرداند. این اتحادیه اروپا/ سه کشور اروپایی بودند نه ایران که تعهدات خود برای کاهش آثار اقتصادی خروج آمریکا را انجام ندادند. این اتحادیه اروپا/سه کشور اروپایی بودند نه ایران که نه‌تنها تعهدات خود را در روز انتقالی (۱۸ اکتبر ۲۰۲۳) اجرا نکردند، بلکه تحریم‌های غیرقانونی جدیدی علیه شرکت های هواپیمایی‌ و شرکت‌های کشتیرانی غیرنظامی ایران اعمال کردند.

در بیانیه مذکور آمده است: این تصمیم سه کشور اروپایی به‌شدت روند جاری تعاملات و همکاری‌های ایران و آژانس را تضعیف خواهد کرد. این تشدید تحریک‌آمیز و غیرضروری با پاسخ‌های مقتضی همراه خواهد بود.

این بیانیه می‌افزاید: مسیری که سه کشور اروپایی برگزیده‌اند، در صورت مهار نشدن، پیامدهای شدیدی برای اعتبار و ساختار شورای امنیت خواهد داشت. توسل به ساز و کار موسوم به اسنپ بک بدون طی روند مقتضی و ارائه مبانی حقوقی معتبر نه‌ تنها اعتماد به تصمیم‌های شورا را تضعیف می‌کند، بلکه صلح و امنیت بین‌المللی را نیز در معرض خطر می‌کند.

جمهوری اسلامی ایران تأکید می‌کند که چنین تصمیمی باید به‌طور قاطع توسط همه اعضای مسئول جامعه بین‌المللی رد شود.

در این بیانیه آمده است: طی سال‌های گذشته، جمهوری اسلامی ایران نهایت خویشتن‌داری و تعهد پایدار خود به تعامل دیپلماتیک برای حفظ برجام و یافتن راه‌حل مذاکره‌شده را نشان داده است. جمهوری اسلامی ایران همچنان آماده است با سایر اعضای شورای امنیت که صادقانه به حفظ دیپلماسی و جلوگیری از بحرانی ساختگی که به سود هیچ‌کس نیست متعهد هستند، تعامل سازنده داشته باشد. نخستین گام اساسی در این مسیر، رد قاطع تلاش غیرقانونی، ناموجه و سیاسی سه کشور اروپایی برای بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده علیه کشوری است که همواره خویشتن‌داری و تعهد خود به گفتگو را نشان داده است.

بیانیه رسمی جمهوری اسلامی ایران در واکنش به این اقدام سه کشور اروپایی به زودی صادر و به عنوان سند شورای امنیت به ثبت خواهد رسید.

وزرای خارجه ۳ کشور اروپایی امروز در تماس تلفنی با عراقچی قصد خود برای اطلاع‌رسانی رسمی به شورای امنیت جهت آغاز فرایند موسوم به حل و فصل اختلاف در برجام (مکانیسم ماشه/ اسنپ‌بک) را به اطلاع وزیر امور خارجه ایران رساندند.

منبع: جهان نیوز

پایان/